Galego
Español
O camiño iníciase diante da "Catedral de Mondoñedo" situada no centro do casco histórico. O edificio é, xunto coa catedral de Ferrol, unha das sedes episcopais da diocese de Mondoñedo- Ferrol. Recibe o sobrenome da "Catedral axeonllada" polas súas perfectas proporcións e escasa altura.
Foi declarada Monumento Nacional en 1902. O papa Juan XXIII, mediante unha bula datada o 9 de marzo de 1959 nomeouna basílica. A nosa ruta parte cara ao norte pola praza empedrada, deixamos á nosa esquerda a estatua en bronce de Álvaro Cunqueiro e xa fóra da praza xiramos á dereita en dirección a Barrio de San Antonio. Dende alí dirixímonos ao punto onde enlaza a antiga Estrada nacional N-634 coa vía Autonómica LUNS-160, camiñamos por está última no seu tramo urbano en dirección ao Barrio de San Lázaro.
A partir do Barrio de San Lázaro compártese ruta co "Camiño de Santiago" na súa variante do "Camiño Norte" practicamente en todo o percorrido ata Lorenzana. Un pouco despois deste encontro atravésase a magnífica Ponte de San Lázaro, onde existiu un Lazareto dende o século XIV para enfermos de lepra. A ponte actual foi construído polo bispo Fray Antonio Sarmiento de Sotomayor, no século XVIII.
Continuamos cara ao norte atravesando pequenas poboacións de casas tradicionais con humildes capelas ata chegar a Lourenzá. Entramos en Vilanova de Lourenzá polas proximidades da praza de abastos e o albergue de peregrinos. Unha vez internámonos no núcleo urbano, á nosa dereita podemos observar o edificio do Mosteiro de San Salvador. Vilanova de Lourenzá articulouse arredor do mosteiro fundado na primeira metade do século X por Osorio Gutiérrez, o Conde Santo, Bispo de San Martiño de Mondoñedo e primo de San Rosendo. Esta fundación vén a coincidir no tempo coa fundación dos mosteiros de Sobrado dous Monxes (tamén na ruta do Camiño de Santiago do Norte) e o de Celanova, atribuído a San Rosendo.
Continuando cara ao norte chegamos á LUNS-153, tomamos esta no seu tramo urbano e neste punto abandonamos a ruta que traiamos compartida co "Camiño de Santiago do Norte". Saímos de Lourenzá pola ponte medieval dun só van: "Ponte dá Pedra" situada sobre o río Baos, testemuña do paso dunha vella vía de entrada a Vilanova. A este respecto, este pobo foi chamado noutro tempo "Vila da Ponte".
Abandonamos Vilanova de Lourenzá en dirección este, atravesando diversos camiños e estradas locais que discorren entre terras agrarias de distinto aproveitamento; forestal, pastos, milleirais, pequenas hortas. Alcanzamos o núcleo da Cazolga, onde cruzaremos a ponte Ponche dá Cazolga", construído sobre o húmido lombo do río Masma en pedra de "cadeirado" no ano 1796 polos monxes beneditinos de Lourenzá. Aos pés da ponte poderemos acceder a unha área recreativa con mesas, bancos, zonas de xogos para nenos mesmo un albergue do concello que se encontra nestes momentos totalmente equipado aínda que pechado.
Neste punto encontramos unha descontinuidade véndose interrompido o camiño dende a ponte de pedra da Cazolga ata o final do núcleo onde reiniciaremos o camiño. Esta descontinuidade débese a que ese tramo transcorre por unha estrada da Deputación, organismo que non facilita autorización escrita para o paso do camiño. Ao inicio da descontinuidade, na área de descanso da Cazolga, colocarase un cartel de tipo atril cun esbozo da ruta que permita aos usuarios do camiño continuar a ruta con facilidade. Ao final do pobo dirixímonos cara ao oeste para tomar os camiños que discorren pola ribeira Río Masma, Espazo Natural Protexido (Ría de Foz-Masma Lic Es1120011 Ría de Foz- Masma). Atravesamos paraxes nas que principalmente destacan os bosques de ribeira e as pradarías.
Unha vez cruzamos o limite municipal entre Lourenzá e Barreiros encontramos a Central Eléctrica do Pozo Capitán actualmente en desuso pero que conserva a beleza das centrais de principios do século XX; primeiro encontramos a presa sobre o Masma e posteriormente a casa para os empregados xunto coa central. A Pena Mourente fai de límite entre Barreiros e Lourenzá, encontrándonos neste último Concello outra vivenda para os empregados, a presa e o túnel que conduce á central. Esta central comezou a producir en 1907, sendo donos Reimunde e López, dando luz a parte de Ribadeo, Barreiros e Foz. En 1972 pasa a Barras Eléctricas e en 1981 deixa de producir.
Seguimos sinuosamente as beiras do Masma e a 1,8 Km. está a presa e o muíño de Fontela (na outra beira do río), de gran beleza, que funcionou como muíño e central eléctrica; os donos son os herdeiros de D. Generoso Santamarina Díaz. O muíño consérvase en bo estado, deixando de funcionar en 1967.
A central eléctrica producía luz para A Pedreira (Cabarcos), Novás e Vilamar (S. Xusto) e Celeiro, dando luz pública para esta parroquia. Continuamos ata o Lugar do Barral, deixando unha ponte co mesmo nome do Lugar á nosa dereita. A partir deste punto no Masma aprécianse o efecto das mareas posto que nos encontramos xa preto da súa desembocadura na Espiñeira.
Dende O Barral dirixímonos cara ao leste, abandonando a compañía do Masma e dirixíndonos un pouco máis cara ao interior, onde empezan a aparecer máis abundantemente as praderías e terras de cultivo pois ata agora o camiño transitaba polo bosque de ribeira do Masma. Estamos xa dentro do Termo Municipal de Foz e dirixímonos cara ao leste pasando polas Parroquias de Vilaronte e San Martiño. Na parroquia de San Martiño pasamos Por el Barrio do Carmen, onde poderemos visitar a súa Capela, "Capela do Carme" e facer unha parada na súa área de descanso.
Retomamos o camiño en dirección norte, achegándonos a un dos vértices importantes da ruta. Nunha zona elevada encontramos a Basílica de San Martín de Mondoñedo (San Martiño de Foz), situada no remato municipal de Foz, está considerada como a catedral máis antiga de España, xa que no século IX foi sede de dous bispados do Reino de Galicia, un trasladado dende Dumio, no distrito de Braga (Portugal), e outro trasladado dende Bretoña, na provincia de Lugo. O edificio actual é románico de finais do século XI e os recios contrafortes son obra do século XVIII. Dende o ano 1931 está catalogada como BIC e no 2007 obtivo a categoría de basílica. O nome orixinal da catedral é San Martiño de Mondoñedo e deu nome ao pobo de Mondoñedo onde se trasladou o bispado no século XIII, de maneira que San Martiño adquiriu o nome do Concello ao que pertence, San Martiño de Foz.
Ao lado da basílica está a fonte da Zapata, segundo a lenda neste lugar o bispo San Gonzalo tirou unha zapatilla e xermolou auga, auga que se considera que ten propiedades milagrosas. Continuamos a ruta cara ao oeste dende este punto, achegándonos xa ao punto final do camiño. Antes de comezar a baixada cara ao núcleo de Foz, pasaremos polo "Alto dá A Grela" onde se sitúa a capela do Bispo Santo, lugar sinalado onde segundo a tradición San Gonzalo realizou as pregarias contra as invasións Normandas que asolaban estas terras.
Iniciamos a baixada cara a Foz atravesando unha grande extensión de terras de cultivo ata entrar na zona mais urbana, dende aquí pódese callejear antes de continuar a ruta cara ao Porto e gozar da arquitectura do o seu casco histórico. Retomamos a ruta cara ao porto deportivo que finaliza no enlace con outro Camiño Natural, o Camiño Natural do Cantábrico, a partir de aquí poderemos percorrer este último tanto en dirección este cara a Burela, como oeste cara a Ribadeo.
Ao longo do camiño encontraremos aloxamento nas poboacións de Mondoñedo, Lourenzá e Foz. Nas dúas primeiras existe albergue de peregrinos e na Cazolga (Lourenzá) existe un refuxio de pescadores equipado como albergue e xestionado polo Concello.
En canto aos accesos, poderemos acceder ao camiño polas principais vías de comunicación da Mariña constituídas polo eixe Leste-Oeste que percorre toda a bisbarra paralelamente á costa:
N-634 Santiago-Irún (L-70) dende Ribadeo ata Mondoñedo. O desdobramento desta estrada constitúe a autovía A-8. N-642 que parte da N-634 en Barreiros e continúa pola Costa ata San Cibrao, dando continuidade á N-634 cara ao Oeste. Por ferrocarril a costa comunícase a través da liña férrea de vía estreita costeiro (FEVE) que une as localidades de Ferrol e Gijón, sendo o apeadeiro máis próximo á ruta o de Foz.
